Złamania kończyny dolnej to jedne z najczęściej występujących urazów w traumatologii narządu ruchu. Złamania kończyn dotyczą w równym stopniu osób w podeszłym wieku, które powstają w dużej mierze w wyniku osteoporozy oraz osób młodszych na skutek urazów mechanicznych, wypadków komunikacyjnych czy aktywności sportowej.
Kończyna dolna pełni kluczową funkcję w poruszaniu się, utrzymaniu równowagi i przenoszeniu ciężaru ciała u każdego człowieka. Je dysfunkcja ma poważne konsekwencje dla sprawności pacjenta.
złamania kości udowej (femur),
złamania w obrębie stawu kolanowego,
złamania kości podudzia (piszczel i strzałka),
złamania w obrębie kostki,
złamania kości stopy.
Złamania kości udowej (femur) można podzielić na:
Złamanie szyjki kości udowej – jest to jedna z najczęstszych postaci urazów u osób w podeszłym wieku. Do tego złamania dochodzi najczęściej w wyniku upadku z wysokości własnego ciała – najczęściej jest to potknięcie w domu. Charakterystyczną cechą tego złamania jest ryzyko przerwania unaczynienia głowy kości udowej, co może w następstwie spowodować martwicę jałową. Objawy tego rodzaju złamania to silny ból biodra, skrócenie i rotacja zewnętrzna kończyny.
Złamanie przezkrętarzowe – ten uraz występuje najczęściej u osób starszych w wyniku urazu o umiarkowanej sile. Charakteryzuje się ono silnym bólem, brakiem możliwości obciążania kończyny dolnej oraz obecnością krwiaka w okolicy pachwiny.
Złamanie trzonu kości udowej - są najczęściej wynikiem urazów spowodowanych oddziaływaniem dużej energii, która powstaje podczas wypadków drogowych czy upadków z dużej wysokości. Tego rodzaju złamania mogą być otwarte lub zamknięte, proste lub wieloodłamowe. Objawiają się one występowaniem silnego bólu, zniekształceniem uda oraz znaczną utratą krwi u pacjenta.
Kolejny rodzaj to złamania w obrębie stawu kolanowego, które obejmują:
Złamanie rzepki - do jej złamania dochodzi najczęściej w wyniku bezpośredniego uderzenia lub przeciążenia mięśnia czworogłowego uda. Typowe objawy tego złamania to ból z przodu kolana, trudności w prostowaniu nogi oraz wystąpienie obrzęku rzepki.
Złamanie kłykci kości udowej, piszczelowej - są to skomplikowane złamania, ponieważ dotyczą powierzchni stawowych. Dochodzi do nich najczęściej w mechanizmach skrętnych lub kompresyjnych. Postawienie poprawnej diagnozy wymaga najczęściej tomografii komputerowej.
Rehabilitacja po udarze – klucz do powrotu do sprawności!
Udar mózgu to jedna z głównych przyczyn niepełnosprawności na świecie. W jego wyniku dochodzi do uszkodzenia struktur mózgowych, co prowadzi do zaburzeń ruchowych, czuciowych, poznawczych i mowy. Rehabilitacja po udarze odgrywa kluczową rolę w odzyskiwaniu sprawności oraz poprawie jakości życia pacjentów.
Terapia manualna jest to jedna z najstarszych i najbardziej naturalnych form leczenia dysfunkcji układu mięśniowo-szkieletowego. Na przestrzeni ostatnich dekada przeżywa ona prawdziwy renesans jako uzupełnienie lub alternatywa dla leczenia farmakologicznego i zabiegów chirurgicznych. Dzięki swojej skuteczności, indywidualnemu podejściu do pacjenta i holistycznemu spojrzeniu na ciało człowieka, terapia manualna zdobywa coraz większe uznanie zarówno wśród fizjoterapeutów, jak i pacjentów.
Trzecia gruba złamań dotyczy kości podudzia (piszczel i strzałka) i można je podzielić na:
Złamanie trzonu kości piszczelowej jest to jedno z najczęstszych złamań kończyny dolnej, często współistniejące ze złamaniem strzałki. Najczęstszą przyczyną tego złamania są urazy sportowe, upadki lub wypadki komunikacyjne. Złamanie może mieć charakter zamknięty lub otwarty. Najczęstsze objawy to: obrzęk, deformację kończyny oraz silny ból przy próbie obciążania nogi.
Złamania dalszego odcinka piszczeli i strzałki - te złamania często występują w obrębie stawu skokowego i mogą towarzyszyć im uszkodzenia więzadeł.
Kolejna grupa to złamania w obrębie kostki, które są bardzo powszechne i mogą dotyczyć kostki bocznej, przyśrodkowej oraz tylnej. Objawy to silny ból, niestabilność, obrzęk i krwiak.
Ostatnia grupa to złamania kości stopy, które można podzielić na:
Złamanie kości piętowej - jest to poważny uraz, który często powstaje w wyniku upadku z wysokości na pięty. Często towarzyszy mu uszkodzenie powierzchni stawowych.
Złamanie kości skokowej - tego rodzaju złamania są dość rzadkie, ale poważne ze względu na ryzyko martwicy jałowej. Powstają głównie na skutek upadku lub skręcenia. Objawy obejmują silny ból, obrzęk i ograniczoną ruchomość.
Złamania kości śródstopia i paliczków – mogą być wynikiem bezpośredniego urazu lub mikrourazów (złamania zmęczeniowe). Występują one najczęściej u sportowców lub osób z nadwagą.
Proste – jedno odłamanie, bez przemieszczenia.
Wieloodłamowe – kość złamana na więcej niż dwa fragmenty.
Otwarte – złamanie z przebiciem skóry, ryzyko infekcji.
Zamknięte – bez przebicia skóry.
Z przemieszczeniem – odłamy kostne przemieszczone względem siebie.
Bez przemieszczenia – pozycja odłamów zachowana.
Zmęczeniowe – mikropęknięcia powstałe na skutek przeciążenia.
Ostry ból nasilający się przy próbie poruszania kończyną.
Obrzęk, krwiak, zniekształcenie.
Niemożność chodzenia lub obciążenia nogi.
Skrócenie i rotacja kończyny (zwłaszcza w złamaniach biodra).
W złamaniach otwartych – widoczne odłamy kostne i krwawienie.
Złamania kończyny dolnej należą do najczęściej spotykanych urazów w obrębie układu ruchu. Są wynikiem różnorodnych przyczyn, takich jak:
upadki,
wypadki komunikacyjne,
urazy sportowe
czy choroby osłabiające strukturę kości, jak osteoporoza.
Niezależnie od przyczyny powstania, tego rodzaju urazy powodują konsekwencje funkcjonalne, które znacznie ograniczają samodzielność i jakość życia pacjenta. Kluczowym elementem w procesie leczenia po unieruchomieniu kończyny dolnej czy interwencji chirurgicznej jest odpowiednio prowadzona rehabilitacja kończyny dolnej. Jej cele są wielopłaszczyznowe i nie koncertują się wyłącznie na przywrócenie prawidłowego zrostu kostnego. Nadrzędnym celem fizjoterapii kończyny dolnej jest odzyskanie pełnej sprawności ruchowej, siły mięśniowej oraz koordynacji i równowagi.
Proces rehabilitacji rozpoczyna się często jeszcze na etapie unieruchomienia kończyny i trwa wiele tygodni, a czasem nawet miesięcy. Okres rehabilitacji kończyny dolnej jest uzależniony od rodzaju złamania oraz wieku i stanu zdrowia rehabilitowanego pacjenta. W pierwszym etapie rekonwalescencji, gdy kończyna znajduje się w gipsie lub po świeżo wykonanym zabiegu operacyjnym, praca fizjoterapeuty skupia się przeważnie na zapobieganiu skutkom unieruchomienia kończyny dolnej.
Długotrwałe ograniczenie ruchu prowadzi do szybkiego osłabienia mięśni, ograniczenia zakresu ruchu w sąsiadujących stawach, zaburzeń krążenia oraz ryzyka powikłań zakrzepowo-zatorowych. Dlatego już w tej fazie fizjoterapeuci zalecają ćwiczenia izometryczne, które polegają na napinaniu mięśni bez poruszania złamaną kończyną. Dodatkowo te ćwiczenia mają pomóc w mobilizacji innych partii ciała. Równolegle zaleca się stosowanie zabiegów fizykoterapeutycznych, takie jak elektroterapia, masaż limfatyczny czy krioterapia. Mają na celu poprawić krążenie i redukcję obrzęków u pacjenta.
Kolejna faza rehabilitacji następuje, gdy zrost kostny u pacjenta zostaje częściowo osiągnięty. W tym etapie fizjoterapii następuje przejście do bardziej zaawansowane ćwiczenia, mających na celu przywrócenie sprawności unieruchomionej kończyny. Na początku są to ćwiczenia bierne i czynno-bierne, podczas których fizjoterapeuta pomaga pacjentowi w wykonywaniu ruchów. Następnie wprowadza się ćwiczenia czynne, najpierw bez obciążania rehabilitowanej kończyny. Następnie pacjent wykonuje ćwiczenia z obciążeniem i oporem. Stopniowo fizjoterapeuta zwiększa zakres ruchu, intensywność treningu oraz liczbę powtórzeń, zgodnie z indywidualnymi możliwościami i tempem regeneracji.Taka rehabilitacja po zabiegach ortopedycznych jest preludium do ostatniej fazy fizjoterapii.
W przedostatnim etapie rehabilitacji nadrzędnym celem staje się reedukacja chodu oraz przywrócenie funkcjonalnej sprawności kończyny. Nauka chodu rozpoczyna się od wykorzystania kul ortopedycznych, a następnie bez ich użycia. Reedukacja chodu odbywa się stopniowo, z dużym naciskiem na prawidłowy wzorzec ruchu, rytm chodu oraz kontrolę postawy pacjenta. Na typ etapie rehabilitacji bardzo skuteczne okazują się ćwiczenia równoważne i koordynacyjne.
Ostatni etap rehabilitacji koncentruje się na przygotowaniu pacjenta do powrotu do codziennych aktywności, pracy zawodowej lub uprawiania sportu. Jego celem jest pełna reintegracja funkcjonalna, która obejmuje nie tylko sprawność fizyczną, ale również pewność ruchu, koordynację i odporność na przeciążenia. W tej fazie rehabilitacji pacjenci wykonują ćwiczenia siłowe, dynamiczne, a także funkcjonalne, imitujące naturalne ruchy, takie jak wchodzenie po schodach, przysiady, skoki czy skręty tułowia.
Warto podkreślić, że skuteczna rehabilitacja wymaga dużego doświadczenia i obszernej wiedzy z zakresu fizjoterapii. Dlatego każdy fizjoterapeuta powinien nieustanie uczestniczyć w kursach dla fizjoterapeutów. To właśnie na nich, pod okiem wykwalifikowanych instruktorów podnosi swój poziom wiedzy teoretycznej i praktycznej. O skuteczności rehabilitacji decyduje wiele czynników, takich jak wiek pacjenta, rodzaj i lokalizacja złamania, metoda leczenia (operacyjna lub zachowawcza), ogólny stan zdrowia czy motywacja chorego. Podsumowując, rehabilitacja po złamaniu kończyny dolnej jest procesem złożonym, wymagającym wiedzy, doświadczenia oraz indywidualnego podejścia do każdego pacjenta.
Informujemy tylko o wielkich wydarzeniach i akcjach promocyjnych w Med Coach!
Dzielimy się dobrymi treściami naszych Instruktorów!
